Nieuwe wind voor jeugd- en kinderrechten?

Veel beleidsdomeinen en -niveaus bepalen het leven van kinderen en jongeren in Vlaanderen. Elk beleidsdomein heeft directe of indirecte impact op kinderen. Samen bouwen ze aan een kindvriendelijk Vlaanderen, met respect voor kinderrechten. Om de gezamenlijke inzet te stroomlijnen, stelt de Vlaamse regering bij het begin van een regeerperiode een jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan (JKP) op. Een jaar na het begin van de regeerperiode legt de Vlaamse regering het JKP voor aan het Vlaams Parlement.

Vlaams minister van Jeugd Sven Gatz vroeg advies aan het Kinderrechtencommissariaat bij het JKP 2015- 2019, op de versie van 22 mei 2015. Het Kinderrechtencommissariaat ging in op de vraag en gaf op 26 juni 2015 advies aan de minister.  In dit advies houdt het Kinderrechtencommissariaat het JKP tegen het licht van kinderrechten.

Het valt op dat het JKP nood heeft aan een duidelijke visie op jeugd en kinderrechten. We missen de directe koppeling tussen jeugd en kinderrechten: in hoe we naar kinderen kijken en in de opbouw van het JKP. We zien liever een JKP dat beantwoordt aan de aanbevelingen van het VN-Comité voor de Rechten van het Kind in Genève. Met aparte aandacht voor verschillende groepen kwetsbare kinderen, een duidelijk budgetoverzicht en outputindicatoren die vooruitgang en schendingen van kinderrechten blootleggen. Vlaanderen mag ambitieuzer zijn in haar armoedebeleid. We missen essentiële bouwstenen. Wat met extra aandacht voor kinderen in armoede in het  gezondheids- en onderwijsbeleid? De problemen in achtergestelde buurten? Voor het Kinderrechtencommissariaat zijn kinderbijslag, kosteloos onderwijs en jeugdorganisaties voor maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren hefbomen in het kinderarmoedebeleid. Het JKP moet ze sterker uitbouwen.

Vlaanderen wenst ruimte en condities te creëren voor kinderen en jongeren zodat ze volop jong kunnen zijn, zonder onderscheid en met respect voor ieders belang. Hoewel deze JKP-doelstelling beloftevol klikt, mist het concrete acties om de belofte waar te maken.

• Waarom geen acties voeren die het label ‘kindvriendelijke steden en gemeenten’ versterken om de dynamiek in het lokale jeugd- en kinderrechtenbeleid te blijven aanzwengelen?
• Waarom de stadsmonitor niet uitbreiden naar alle steden en gemeenten?

Tegen 2019 wil Vlaanderen dat alle kinderen en jongeren zich autonoom, duurzaam en veilig kunnen verplaatsen. Het Kinderrechtencommissariaat schaart zich volledig achter deze doelstelling. Wel moet Vlaanderen meer doen om deze doelstelling te realiseren zoals bijvoorbeeld:

• Duidelijke outputindicatoren ontwikkelen om de verbindingsweefsels in kaart te brengen.
• Zorgen dat mobiliteitseducatie het individuele overstijgt en evolueert naar participatie van kinderen aan het lokaal mobiliteitsbeleid.

Voor onderwijs streeft Vlaanderen naar een leerloopbaan die aansluit bij de talenten van elke leerling. Het Kinderrechtencommissariaat verwelkomt dat plan. Maar we missen aandacht voor het schoolklimaat en het welbevinden van leerlingen.

• Er is nood aan coherente strategieën om schooluitval te voorkomen.
• Het onthaalonderwijs verdient meer aandacht.
• De uitrol van het M-decreet moet beter ondersteund worden.

Het JKP 2015-2019 trekt terug de kaart van kinderparticipatie. Terecht. Kinderen hebben recht om te participeren. Kinderparticipatie is niet enkel een uitgangspunt en een middel maar ook een doelstelling. Alle maatschappelijke voorzieningen zijn hulpbronnen voor emancipatie van kinderen. Het Kinderrechtencommissariaat betreurt dat er in het JKP weinig aandacht gaat naar participatie als doelstelling. Ook missen we acties om kinderrechteneducatie structureel uit te bouwen.
Vlaanderen gaat voor een doordacht medegebruik van de ruimte. Ze wenst de beperkte ruimte zo bruikbaar mogelijk te maken voor kinderen en jongeren. Mooi zo. Waarom er dan geen resultaatsverbintenissen aan koppelen in het JKP? Veel outputindicatoren ontbreken.

Het welbevinden van kinderen en jongeren is een belangrijk aandachtspunt in het JKP 2015-2019. Vlaanderen plant daarvoor verschillende acties. We missen initiatieven binnen meerdere domeinen.

• Vlaanderen moet blijven waken over de sociale functie van kinderopvang.
• We missen aandacht voor de buitenschoolse kinderopvang.
• Vlaanderen mag haar plannen voor een prevalentieonderzoek naar geweld op kinderen niet opbergen.
• Preventieve gezinsondersteuning moet blijven inzetten op toegang tot basisvoorzieningen. Bruggen tussen de Huizen van het Kind en het eerstelijns welzijnswerk, kunnen daartoe bijdragen.
• We scharen ons achter de holistische benadering van het Kwaliteitscentrum Diagnostiek en hopen dat het kan doorwegen op onderwijs.

Vlaanderen streeft naar woonzekerheid voor alle kinderen. Ze wenst dat elk kind aangepast en comfortabel woont. Het Kinderrechtencommissariaat kan zich volledig terugvinden in deze doelstelling. Wel vragen we om explicieter de kaart te trekken van het kindperspectief en te blijven investeren in het recht op wonen.

• Laat de Huizen van het Kind een rol spelen in het recht op wonen.
• Denk aan extra scholen, crèches en andere sociale diensten bij het uitbreiden van het sociaal aanbod.
• Voorkom thuisloosheid op een structurele wijze en maak de kinderen achter de statistieken zichtbaar.