Garandeer gezonde schoolmaaltijden voor elk kind

Leerkrachten en schooldirecties in Vlaanderen kaarten al jaren aan dat kinderen met honger op school zitten. 

Ook in het Vlaams Parlement zijn daarover de laatste jaren, maanden en weken regelmatig vragen gesteld aan de Vlaamse Regering en resoluties en conceptnota’s ingediend.1  

Van 1 januari tot 30 juni 2024 is België voorzitter van de Raad van de Europese Unie. 

Armoedebestrijding wordt een van de speerpunten van dat voorzitterschap. Er komt een lijst van aanbevelingen, onder andere na raadpleging van verschillende belanghebbenden en actoren uit de kindsector. Dit advies wil daaraan een bijdrage leveren. 

Een van de doelstellingen van de ‘Europese Kindgarantie’ is dat kinderen minstens één gezonde maaltijd per schooldag moeten krijgen. 

Vlaanderen is een van de weinige regio’s in Europa die te weinig ambitie toont om die doelstelling te halen. Gezonde schoolmaaltijden zijn een schakel in het kinderarmoedebeleid met een direct positief effect op het leven van kinderen en jongeren nu en hun kansen in de toekomst. 

Het argument dat maaltijden aanbieden geen opdracht van de school is, is volgens ons net een argument om scholen daarin te ondersteunen. En om een ruimer beleid voor gezonde schoolmaaltijden uit te werken en daarin te investeren. 

Wij horen nu geregeld van leerkrachten en directies dat ze niet anders kúnnen dan maar zelf een project of noodoplossing op te zetten voor kinderen met een lege brooddoos. Dat doen ze omdat ze bezorgd zijn over het welzijn van die kinderen én omdat kinderen met honger niet tot leren komen.  

Kinderen hebben recht op een behoorlijke levensstandaard, onderwijs, leerkansen, gezonde voeding. Het is de ultieme verantwoordelijkheid van de overheid om daarin te voorzien. Er is een betere aanpak mogelijk dan ad-hoc initiatieven. Daarom pleiten we voor een algemeen Vlaams beleid. Een beleid dat ervoor zorgt dat elke Vlaamse school, van kleuter- tot secundair onderwijs al haar leerlingen op schooldagen – minstens 4 keer per week – een kosteloze of betaalbare gezonde schoolmaaltijd voorschotelt. 

Gezonde schoolmaaltijden hebben veel voordelen:  

• Scholen bereiken bijna alle kinderen tussen 2,5 en 18 jaar. 
• Het heeft positieve effecten op gezondheid, door zowel ondervoeding als obesitas tegen te gaan. 
• Schoolmaaltijden zijn een ideale manier om aan gezondheidspreventie te doen. 
• Kosteloze of betaalbare schoolmaaltijden verlichten de druk op gezinnen met schoolgaande kinderen. Ze ontlasten ouders hun budget en de tijd die ze aan maaltijden moeten besteden.  
• Ze verhogen de onderwijskwaliteit op twee manieren: 
• Ze verbeteren de concentratie en leerprestaties van de leerlingen. 
• Ze zorgen dat de pedagogische schoolmedewerkers kunnen focussen op onderwijs en leerlingenbegeleiding. 

Veel voorbeelden van schoolmaaltijdenbeleid in andere Europese landen kunnen Vlaanderen inspireren. Er zijn ook verschillende aanpakken mogelijk.  

Wel zijn er belangrijke randvoorwaarden om rekening mee te houden in een schoolmaaltijdenbeleid:  

• Werk een Vlaanderen breed beleid uit. 
• Ontwikkel een algemeen en niet-stigmatiserend beleid.  
• Besteed de nodige aandacht aan kwaliteit, smaak en setting van de maaltijden. 
• Schaf lunch- en dutjesbijdragen af. 
• Voer samen met de aangeboden maaltijden ook een beleid rond voedingsinformatie en voedingseducatie.  
• Betrek kinderen, jongeren en álle belanghebbenden bij de gezonde schoolmaaltijden. 
• Heb ook oog voor de kinderen die niet naar school gaan.  

Zet het belang van het kind altijd centraal. Kinderarmoede staat niet op zich. Kinderen in armoede groeien op in een gezinscontext van armoede. Je kan dat niet los van elkaar zien.  

Zoals artikel 27 van het Kinderrechtenverdrag stelt hebben ouders de eerste verantwoordelijkheid voor het waarborgen van de levensomstandigheden die nodig zijn voor de ontwikkeling van het kind. Maar de overheid moet ouders ondersteunen om die verantwoordelijkheid te kunnen opnemen. 

Daarom pakt een goed en verstandig beleid kinderarmoede ook structureel aan. We sommen onze belangrijkste aanbevelingen voor een structurele beleid nog eens op aan het eind van dit advies dat u in de bijlage vindt.