Jaarverslag Commissie van Toezicht voor jeugdinstellingen 2020

Woensdag 31 maart 2021 stelde de Commissie van Toezicht voor jeugdinstellingen haar derde jaarverslag voor. Hoe waken de maandcommissarissen over de rechten van jongeren in gesloten jeugdinstellingen en besloten private voorzieningen? Waar loopt het goed en waar knelt het? Wat zijn de aanbevelingen?

Elf ‘maandcommissarissen’ hadden vorig jaar contact met zes campussen van de gesloten gemeenschapsinstellingen, vier besloten private voorzieningen en het Vlaams detentiecentrum. Ze praatten er met jongeren, opvoeders, directeurs. Zo waken de maandcommissarissen als vrijwillige burgers over de rechten van jongeren van 12 tot 18 jaar die tijdelijk van hun vrijheid beroofd zijn door een maatregel van de jeugdrechter.

Door de coronamaatregelen kon niemand nog op bezoek gaan. De ouders niet, en dus ook de maandcommissarissen niet. Om dat op te vangen, probeerden de maandcommissarissen telefonisch en online alternatieven uit, maar daardoor was een goede connectie met de jongeren toch wat minder evident. Gelukkig stelde het agentschap Opgroeien de maandcommissarissen na de eerste lockdown gelijk met de medewerkers, waardoor ze opnieuw naar binnen mochten om hun toezicht te garanderen.

De coronamaatregelen hakten er stevig in bij de jongeren, de begeleiders en verantwoordelijken van de voorzieningen in de jeugdhulp. Ook in de gesloten jeugdinstellingen, proeftuinen, voorzieningen met een ‘beveiligend verblijf’ raakten de eerste lockdown en de coronamaatregelen aan cruciale rechten van jongeren.

Aanbevelingen

In hun jaarverslag ‘Open venster op gesloten en besloten jeugdinstellingen’ formuleren de maandcommissarissen aanbevelingen voor de instellingen en de overheid om de rechten van jongeren in geslotenheid te versterken.

Gesloten gemeenschapsinstellingen

• Blijf investeren in het personeelskader en ondersteun teams om te kunnen werken met een diverse groep.
• Maak intensievere trajecten mogelijk met psychiatrie, VAPH en integrale jeugdhulp voor goede zorg.
• Werk verder aan een positief leefklimaat en creëer een cultuur van dialoog in elke leefgroep en instelling.
• Blijf kritisch over leefregels en sanctiebeleid. Zorg dat de motieven en de duur duidelijk zijn en monitor.
• Laat jongeren meepraten over de kamermomenten en monitor ze. Maak van alleen eten in de kamer eerder een uitzondering dan een regel.
• Blijf investeren in het vrijetijdsaanbod dat aansluit bij de leefwereld van jongeren en geef initiatiefrecht aan opvoeders.
• Verbreed het onderwijsaanbod eventueel samen met scholen buiten de instelling en blijf samenwerken met de thuisschool.
• Verhoog de motivatie van jongeren door hun inspanningen te valoriseren om een diploma te halen.
• Zorg voor genoeg opvolgingsaanbod in andere jeugdhulpvoorzieningen en afspraken, zodat jongeren kunnen vertrekken uit de instelling nadat de plaatsingstermijn van de jeugdrechter voorbij is. De gemeenschapsinstelling kan nooit een ‘wachtruimte’ zijn.
   

Vlaams Detentiecentrum

• Zorg dat er genoeg ruimte is voor bezoek, praktijklessen of projecten.
• Ondersteun het team om snel samenwerkingsverbanden op te zetten met lokale partners: opleidingen, praktijklessen, VDAB, CGG enzovoort.
   

Besloten private voorzieningen

• Zorg voor meer uitwisseling tussen de vier voorzieningen om goede praktijken te bundelen voor de toekomst.
• Zorg voor een duidelijke rechtspositieregeling bij de uitbouw van het aanbod beveiligend verblijf.
   

Bespreking in de Commissie voor Welzijn van het Vlaams Parlement

Voorzitter van de Commissie van Toezicht en kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens gaf een inkijk in de vaststellingen en aanbevelingen. Daarna stelden de Vlaamse volksvertegenwoordigers vragen.

>> Herbekijk de bespreking in de Commissie via het Vlaams Parlement

>> Duik in het jaarverslag van de Commissie van Toezicht voor jeugdinstellingen

Dit jaarverslag bundelt de verslagen van de maandcommissarissen van werkingsjaar 2020 over alle jeugdinstellingen. Het volgt de aanbevelingen van het vorige werkjaar op en formuleert opnieuw aanbevelingen om de rechten van jongeren in geslotenheid te versterken.

Extra uitzending met interview met twee maandcommissarissen

De Commissie van Toezicht maakte zijn eigen voorstelling van jaarverslag. Een publieke voorstelling was door corona niet mogelijk. Bekijk de voorstelling op YouTube. Ze duurt een uurtje.

• Caroline Vrijens blikt terug op het voorbije jaar en schetst de belangrijkste aanbevelingen.
• Secretaris Inge Schoevaerts van de Commissie van Toezicht praat met Hilde Florquin (maandcommissaris van de gemeenschapsinstelling De Grubbe-Everberg) en Eef Goedseels (maandcommissaris van de gemeenschapsinstelling De Kempen- campus De Markt) over hun ervaringen.
• Daarna volgt een korte reflectie van Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding.
• Een jongere uit een gemeenschapsinstelling sluit af met een rapnummer.
   

>> Kijk naar de voorstelling van het jaarverslag