Vragen en antwoorden
Hier vind je de veelgestelde vragen. Die hebben we verzameld per thema. We geven niet alleen een antwoord, maar ook contactinformatie van andere organisaties die je verder kunnen helpen.
Op welke leeftijd mag je zelf kiezen bij wie je woont?
Pas als je meerderjarig bent, dus vanaf 18 jaar, mag je zelf kiezen waar en bij wie je woont. Bij je vader, je moeder of bij iemand anders. Als ouders het niet eens geraken over de verblijfsregeling, dan beslist de familierechter.
Wat als je recht hebt op een persoonlijke-assistentiebudget (PAB), maar het niet krijgt?
Ouders, andere volwassenen en kinderen met een beperking melden ons dat ze al jaren wachten op hun persoonlijke-assistentiebudget (PAB). Ze kregen een brief van het VAPH met de boodschap dat ze er recht op hebben, maar dat er momenteel te weinig geld is om het ook te geven. Ze vragen onze hulp om het toch te krijgen.
Wat als de kinderrechten niet gerespecteerd worden?
Wetten, decreten en regels moeten rekening houden met de rechten van kinderen en jongeren. Maar ook alle volwassenen moeten kinderrechten respecteren. Als dat niet gebeurt, kunnen kinderen en jongeren aankloppen bij het Kinderrechtencommissariaat. Wij waken over de toepassing en uitvoering van het Kinderrechtenverdrag. Daarom zijn wij ook de organisatie waar je terechtkan met klachten over schendingen van kinderrechten. Wij onderzoeken die klachten en geven advies aan de overheid over hoe het beter kan met de kinderrechten.
Wat kan je doen als je een probleem hebt met een contract of een transfer in je sportclub?
Om lid te worden van een sportclub moet je een contract afsluiten. Je wettige vertegenwoordiger, meestal je ouders, moet dat contract mee ondertekenen. Het contract regelt de modaliteiten om te kunnen overstappen naar een andere club. Zeker als het om jonge kinderen gaat, krijgen we ethische vragen over die contractuele verbintenis en het gedwongen karakter ervan.
Wat zijn je rechten als niet-begeleide buitenlandse minderjarige?
Zowel overheidsinstanties als privépersonen kunnen je aanmelden bij de Dienst Voogdij. Als je voldoet aan de voorwaarden, krijg je een voogd. Bij twijfel over je leeftijd kan dat wel pas na een medische test.
Kan een school weigeren om je in te schrijven?
Je ouders mogen kiezen naar welke school je gaat. Vanaf 12 jaar kiezen ze in overleg met jou. Maar soms lukt het niet om een inschrijving te krijgen in de school van je eerste voorkeur, door plaatstekort in de hele gemeente of regio. Of doordat veel ouders of leerlingen dezelfde voorkeuren hebben. Sommige scholen moeten dan leerlingen weigeren. Maar de toewijzing van de plaatsen moet natuurlijk wel op een faire en heldere manier gebeuren.
Mag je je mening geven bij de familierechter over de verblijfs- en omgangsregeling?
Ja, dat mag. Vanaf 12 jaar moet de familierechter je uitnodigen.
Kan je alleen gaan wonen als er thuis te veel problemen zijn?
Zonder toestemming van je ouders kan je niet alleen gaan wonen. Tot 18 jaar staan jongeren namelijk onder het ouderlijk gezag van hun ouders. Maar soms zijn er thuissituaties die voor jongeren niet meer leefbaar zijn. Daarvoor zijn er andere oplossingen.
Waar kan je terecht voor psychologische hulp?
Merk je dat iemand niet goed in zijn vel zit en misschien laagdrempelige psychische hulp nodig heeft? Of heb je zelf klachten of vragen over verslaving, of worstel je met eten, depressieve gevoelens, stress, faalangst, pestproblemen, grensoverschrijdend gedrag of een moeilijke thuissituatie? Dan kan je gratis terecht bij verschillende eerstelijnsdiensten.
Wat zijn je rechten als je niet meer welkom bent in je club omdat jij of je ouders over de schreef gingen?
In het intern reglement van je club staan de belangrijkste regels en afspraken waaraan elke sporter zich moet houden. Doe je dat niet, dan riskeer je een straf. De sportclub heeft een zekere vrijheid om haar sanctiebeleid vorm te geven. Dat moet wel gebeuren binnen de krijtlijnen van het Kinderrechtenverdrag en de overheid.
Hoe zit het met je verblijfsrecht als kind op de vlucht?
Ben je op de vlucht en wil je in België blijven? Dan moet je een verblijfsprocedure opstarten om een geldig verblijfsstatuut te krijgen. Zo kan je bescherming vragen omdat je gevaar loopt in je land van herkomst. Voor slachtoffers van mensenhandel of mensensmokkel is er een aparte beschermingsprocedure.
Wat kan je doen als je klachten hebt over je school?
Heb je als leerling, ouder of leraar een klacht over je school? Praat erover met de directeur of het schoolbestuur. Als je daarna ontevreden blijft, bekijk dan de mogelijkheden in het onderwijsnet. Voor specifieke problemen kan je terecht bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur of de Commissie inzake Leerlingenrechten. Ook de onderwijsinspectie heeft een meldpunt.
Kan je zelf een procedure starten bij de familierechtbank?
Nee, een minderjarige is niet ‘procesbekwaam’. Tot 18 jaar moet je vertegenwoordigd worden door een volwassene.
Mogen je ouders je gsm of sociale media controleren?
Berichtjes, chatgesprekken of profielen op sociale media vallen onder het briefgeheim en dus de privacy. Ook kinderen en jongeren hebben daar recht op. Je ouders kunnen in bepaalde omstandigheden dat recht op privacy wel schenden. Dat gebeurt meestal als ze bezorgd zijn over je veiligheid of welzijn.
Moet je toestemming hebben van je ouders voor therapie?
Soms krijgen kinderen moeilijker therapie omdat een van de ouders daar geen toestemming voor geeft. Maar moet dat zo zijn? Hoe kan je de regels lezen? En hoe krijg je de geestelijke gezondheidszorg waar je recht op hebt?
Wat kan je doen als een sportclub je niet correct behandelt?
Sporten gaat vooral om plezier maken en samen spelen met vrienden in een veilige omgeving. Maar soms valt dat sportplezier weg. Omdat je te weinig speelkansen krijgt, omdat je trainer sancties oplegt, omdat je negatieve of kwetsende commentaar moet slikken, gepest of gediscrimineerd wordt … Er kan ook sprake zijn van geweld of grensoverschrijdend gedrag. Dan kan je zeker aan de alarmbel trekken.
Op welke opvang en zorg heb je recht als kind op de vlucht?
Je hebt recht op menswaardige opvang in de vorm van materiële steun. Dat betekent huisvesting, psychosociale en medische begeleiding en juridische bijstand. De opvang moet ook geschikt zijn voor je gezin. De invulling van dit recht verschilt erg naargelang je verblijfsstatuut.
Hoeveel kost gratis onderwijs?
Hoewel erkende scholen geen inschrijvingsgeld mogen vragen, zijn er voor ouders toch veel kosten verbonden aan school, onder andere voor handboeken, vervoer of uitstappen. Tussen scholen zijn er vaak ook grote verschillen. Die hoge kosten maken onderwijs minder toegankelijk voor kwetsbare groepen.
Hoe verhoort de politie kinderen en jongeren?
Hoe je verhoord wordt, hangt af van je rol bij een misdrijf. De procedure verschilt naargelang je een slachtoffer, getuige of verdachte bent.
Kunnen je ouders je verbieden om je lief of vrienden te zien?
Kinderen en jongeren hebben het recht om hun mening te geven over wat hen rechtstreeks aanbelangt. Ook in de opvoeding. Je ouders dragen wel het ouderlijk gezag en moeten je begeleiden op weg naar volwassenheid. Dat kan soms botsen. Als een open dialoog tussen jou en je ouders niets oplost, hebben je ouders het laatste woord.
Welke vaccins zijn verplicht en welke zijn aanbevolen?
Vaccins beschermen niet alleen jou tegen gevaarlijke ziektes, maar ook je gezin en omgeving. Kind en Gezin volgt het advies van de Hoge Gezondheidsraad en biedt baby’s en kinderen alle aanbevolen basisvaccins en het verplichte vaccin tegen polio. Je hebt het recht op juiste en heldere informatie op maat, ook over vaccins. Als je volgens de arts bekwaam bent, mag je zelf beslissen of je je laat vaccineren.
Heb je het recht om gehoord te worden door de jeugdrechter?
In de gerechtelijke jeugdhulpverlening word je vanaf 12 jaar minstens 1 keer per jaar uitgenodigd op de jaarlijkse zitting. Als de jeugdrechter een nieuwe beslissing neemt over de hulpverlening, word je ook altijd uitgenodigd, samen met je advocaat.
Heb je recht op onderwijs als kind op de vlucht?
Alle kinderen in België hebben recht op onderwijs. Er geldt ook leerplicht van 5 tot 18 jaar. In het onthaalonderwijs kan je als kind op de vlucht zo snel mogelijk Nederlands leren.
Op welke ondersteuning op school heb je recht bij een leerprobleem of beperking?
Je hebt recht op inschrijving in een school voor gewoon onderwijs. Ook als je specifieke onderwijsbehoeften hebt. Er is 'leersteun' voor wie dat nodig heeft. Als het met leersteun niet lukt, dan is het buitengewoon onderwijs een volwaardig alternatief. De scholen moeten dan wel goeie afspraken maken zodat je eventueel terug kan naar het gewoon onderwijs.
Mag de politie je in de boeien slaan?
Ja, maar het moet verantwoord kunnen worden door de betrokken politiebeambte. Het gebruik van handboeien kan alleen wanneer het noodzakelijk is en moet altijd in verhouding staan tot het doel.
Wat zijn kinderrechten?
Kinderen en jongeren hebben andere behoeftes, verwachtingen en zorgen dan volwassenen. Daarom kregen kinderen een aantal bijzondere rechten. Op 20 november 1989 schreven de Verenigde Naties die bijzondere rechten neer. Dat document noemden ze het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) of gewoon het Kinderrechtenverdrag.
Mag je zelf beslissen over medicatie, medische ingrepen en andere gezondheidszorg?
Je mag zelf beslissingen nemen over je gezondheidszorg als de dokter vindt dat je bekwaam bent. Dat betekent dat je goed begrijpt waarover het gaat en dat je de gevolgen kan inschatten.
Wat als je het niet eens bent met een beslissing van de jeugdrechtbank?
Je kan met bijstand van een advocaat in beroep gaan tegen een voorlopige beslissing of beschikking van de jeugdrechter, tegen een vonnis of tegen elk ander gebod of verbod. Zoals het verbod om op bezoek te gaan bij je ouders. Het Hof van Beroep kan het vonnis van de jeugdrechter herbekijken en een nieuwe beslissing nemen of bevestigen.
Kan je als niet-begeleide minderjarige opgesloten of gedwongen uit het land gezet worden?
Als niet-begeleide minderjarige vreemdeling kan je niet gedwongen uitgewezen worden. Je kan dus ook niet opgesloten worden. Dat geldt ook voor niet-begeleide Europese minderjarigen (NBEM). Begeleide minderjarige vreemdelingen kunnen wel gedwongen uit het land gezet worden. Volgens de wet kunnen ze ook opgesloten worden, maar dat gebeurt in de praktijk momenteel niet.
Wat als je niet akkoord gaat met de evaluatiebeslissing van de school?
In juni krijgen leerlingen een eindbeoordeling van de school. De school evalueert leerlingen en beoordeelt wie de overstap kan maken naar een hoger jaar. Hoe een school evalueert en hoe ze leerlingen beoordeelt, staat in het schoolreglement. Ouders en jongeren die niet akkoord zijn met de eindbeoordeling moeten eerst in gesprek gaan met de schooldirectie. Een school moet toelichten hoe ze tot de eindbeoordeling komen. Dit gesprek kan verheldering brengen. Indien ouders en leerlingen na het gesprek nog steeds niet akkoord gaan dan kan men beroep indienen.
De eindbeoordelingen van kinderen en jongeren op school verloopt anders in het kleuteronderwijs, het basisonderwijs en het secundair onderwijs. Ook de beroepsmogelijkheden of de betwistingsprocedures bij niet akkoord zijn verschillend.