Vragen en antwoorden
Hier vind je de veelgestelde vragen. Die hebben we verzameld per thema. We geven niet alleen een antwoord, maar ook contactinformatie van andere organisaties die je verder kunnen helpen.
Mag de politie je in de boeien slaan?
Ja, maar het moet verantwoord kunnen worden door de betrokken politiebeambte. Het gebruik van handboeien kan alleen wanneer het noodzakelijk is en moet altijd in verhouding staan tot het doel.
Wat zijn kinderrechten?
Kinderen en jongeren hebben andere behoeftes, verwachtingen en zorgen dan volwassenen. Daarom kregen kinderen een aantal bijzondere rechten. Op 20 november 1989 schreven de Verenigde Naties die bijzondere rechten neer. Dat document noemden ze het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) of gewoon het Kinderrechtenverdrag.
Mag je zelf beslissen over medicatie, medische ingrepen en andere gezondheidszorg?
Je mag zelf beslissingen nemen over je gezondheidszorg als de dokter vindt dat je bekwaam bent. Dat betekent dat je goed begrijpt waarover het gaat en dat je de gevolgen kan inschatten.
Wat als je het niet eens bent met een beslissing van de jeugdrechtbank?
Je kan met bijstand van een advocaat in beroep gaan tegen een voorlopige beslissing of beschikking van de jeugdrechter, tegen een vonnis of tegen elk ander gebod of verbod. Zoals het verbod om op bezoek te gaan bij je ouders. Het Hof van Beroep kan het vonnis van de jeugdrechter herbekijken en een nieuwe beslissing nemen of bevestigen.
Kan je als niet-begeleide minderjarige opgesloten of gedwongen uit het land gezet worden?
Als niet-begeleide minderjarige vreemdeling kan je niet gedwongen uitgewezen worden. Je kan dus ook niet opgesloten worden. Dat geldt ook voor niet-begeleide Europese minderjarigen (NBEM). Begeleide minderjarige vreemdelingen kunnen wel gedwongen uit het land gezet worden. Volgens de wet kunnen ze ook opgesloten worden, maar dat gebeurt in de praktijk momenteel niet.
Wat als je niet akkoord gaat met de evaluatiebeslissing van de school?
In juni krijgen leerlingen een eindbeoordeling van de school. De school evalueert leerlingen en beoordeelt wie de overstap kan maken naar een hoger jaar. Hoe een school evalueert en hoe ze leerlingen beoordeelt, staat in het schoolreglement. Ouders en jongeren die niet akkoord zijn met de eindbeoordeling moeten eerst in gesprek gaan met de schooldirectie. Een school moet toelichten hoe ze tot de eindbeoordeling komen. Dit gesprek kan verheldering brengen. Indien ouders en leerlingen na het gesprek nog steeds niet akkoord gaan dan kan men beroep indienen.
De eindbeoordelingen van kinderen en jongeren op school verloopt anders in het kleuteronderwijs, het basisonderwijs en het secundair onderwijs. Ook de beroepsmogelijkheden of de betwistingsprocedures bij niet akkoord zijn verschillend.
Mag de politie je identiteit controleren?
Ja, de politie mag de identiteit controleren van iedereen die van zijn vrijheid beroofd wordt of die een misdrijf pleegde. Als de politie vermoedt dat je gezocht wordt, de openbare orde gaat verstoren of je voorbereidt om een misdrijf te plegen, kan ze ook je identiteit controleren.
Wat staat er in het Kinderrechtenverdrag?
Kinderrechten gaan over alles waar een kind mee te maken krijgt in zijn leven, gezin, buurt, school … Je hebt recht op een naam en een identiteit, op zorg en gezondheid, op een eigen mening, onderwijs, informatie, vrije tijd, privacy, spel en zoveel meer.
Vanaf wanneer mag je werken?
Volgens het Kinderrechtenverdrag moet de overheid een minimumleeftijd opleggen om te werken, samen met aangepaste werktijden en -voorwaarden voor kinderen en jongeren.
Wat is het verschil tussen vrijwillige en gerechtelijke jeugdhulp?
Gezinnen, kinderen en jongeren kunnen vrijwillig een beroep doen op hulp. Maar soms lukt het niet om samen met de hulpverlener een hulpplan op te stellen. Of raken gezinnen en hulpverleners het niet eens over de juiste zorg en hulp. Of is er in een gezinssituatie dringend hulp nodig voor kinderen en jongeren die opgroeien in gevaarlijke omstandigheden. Dan kan de jeugdrechtbank beslissen over de hulp die nodig is.
Wat zijn je rechten als kind zonder wettig verblijf of zonder papieren?
Je hebt nog altijd bepaalde rechten op onderwijs, opvang en jeugdhulp.
Mag de politie jou aanhouden?
Ja. Bij een bestuurlijke of administratieve aanhouding of als de politie denkt dat je een misdrijf gaat plegen, kan ze je tot 12 uur aanhouden. Ze moet wel altijd je ouders op de hoogte brengen van de aanhouding.
Zijn alle rechten even belangrijk?
Geen enkel recht is belangrijker dan een ander. Als je het Kinderrechtenverdrag wil begrijpen, moet je 4 basisregels in het achterhoofd houden:
- Alle kinderen zijn gelijk en hebben dezelfde rechten. Niemand mag uitgesloten worden op basis van geslacht, taal, huidskleur of godsdienst.
- Alles in het belang van het kind. Volwassenen nemen soms beslissingen die invloed hebben op het leven van kinderen. Dan moeten ze goed nadenken of het echt goed is voor het kind.
- Alles om goed te leven en te ontwikkelen. Kinderen hebben het recht om op te groeien in de best mogelijke levensomstandigheden: voldoende eten, een goed dak boven hun hoofd, onderwijs …
- De mening van het kind telt. Elk kind heeft het recht om zijn mening te geven. Bij een belangrijke beslissing die over het kind gaat, moet de mening van het kind gehoord worden.
Is het lawaai van spelende kinderen of jongeren overlast?
Het recht op spel botst soms met wat buurtbewoners als overlast ervaren. Ouders, professionals en kinderen vragen om samen met hen op te komen voor het recht op spel van kinderen. Ze willen namelijk dat hun speelpleinwerking, speelpleintje of skateplek toegankelijk blijft.
Mogen ze in de jeugdhulp je zakgeld inhouden als sanctie?
Minderjarigen in een voorziening van de jeugdhulp krijgen zakgeld. Dat is een recht. Maar soms wordt dat zakgeld ingehouden als sanctie. Dat kan niet. Soms houden voorzieningen zakgeld in als je hun eigendommen beschadigde, zoals je eigen kamer. Maar het zakgeld automatisch inhouden om die schade te vergoeden, kan niet. Je kan er wel afspraken over maken met de voorziening.
Welke straffen mag een school geven?
De school mag je een straf geven als je de leefregels overtreedt. Ze heeft namelijk een zekere vrijheid om eigen leefregels en een sanctiebeleid op te stellen. Die informatie vind je in het schoolreglement. De school moet wel de kinderrechten en de regels van de overheid respecteren. Er zijn orde- en tuchtmaatregelen en begeleidende maatregelen.
Hoe kunnen gescheiden ouders een regeling treffen over hun kinderen?
Als ouders uit elkaar gaan, moet er veel geregeld worden. Dat kan door een overeenkomst af te sluiten of met een vonnis. Ouders kunnen hiervoor terecht bij een bemiddelaar, een advocaat, een notaris of de familierechtbank.
Wat als je na een misdrijf voorgeleid wordt bij de jeugdrechter?
Word je verdacht van een ernstig misdrijf? Dan kan de jeugdrechter meteen voorlopige maatregelen opleggen. Die zijn niet bedoeld als straf, maar als bescherming voor jezelf of de maatschappij. Ze kunnen ook nodig zijn voor het onderzoek.
Voor wie zijn de kinderrechten?
De rechten van kinderen gelden voor alle minderjarige kinderen en jongeren. Dat zijn alle mensen jonger dan 18 jaar. De kinderrechten zijn gelijk voor alle kinderen ter wereld. De verschillende landen passen de kinderrechten wel anders toe. Elk land heeft namelijk zijn eigen cultuur, godsdiensten en manier om met elkaar samen te leven en om te gaan. En er is natuurlijk een verschil tussen rijke en arme landen. Elk land moet zijn eigen wetten en regels maken, die het Kinderrechtenverdrag ‘vertalen’.
Kan je je zonder Belgische identiteitskaart aansluiten bij een sportclub en amateurwedstrijden spelen?
Als minderjarige asielzoeker, vluchteling of kind zonder wettig verblijf kan je je aansluiten bij een sportclub. Het kan wel zijn dat je extra documenten nodig hebt. Elke sportfederatie beslist namelijk zelf wat de voorwaarden zijn om iemand in te schrijven.
Heb je in de jeugdhulp je eigen rechten?
Als je ondersteuning krijgt van een dienst uit de jeugdhulp of in een jeugdhulpvoorziening verblijft, heb je je eigen rechten. Die regelen de verhouding tussen jou en de jeugdhulpdiensten. Jeugdhulpverleners en -voorzieningen moeten die rechten respecteren.
Wat als je gepest wordt op school? Hoe kan dat stoppen en wie kan je helpen?
Heel wat kinderen en jongeren worden slachtoffer van pestgedrag. Soms sleept dat jaren aan. De school moet zorgen voor een goed antipestbeleid, zodat alle leerlingen veilig naar school kunnen gaan. Het Kinderrechtencommissariaat pleit ook al jaren voor een Kenniscentrum Pesten.
Op welke leeftijd mag je zelf kiezen bij wie je woont?
Pas als je meerderjarig bent, dus vanaf 18 jaar, mag je zelf kiezen waar en bij wie je woont. Bij je vader, je moeder of bij iemand anders. Als ouders het niet eens geraken over de verblijfsregeling, dan beslist de familierechter.
Wat als je recht hebt op een persoonlijke-assistentiebudget (PAB), maar het niet krijgt?
Ouders, andere volwassenen en kinderen met een beperking melden ons dat ze al jaren wachten op hun persoonlijke-assistentiebudget (PAB). Ze kregen een brief van het VAPH met de boodschap dat ze er recht op hebben, maar dat er momenteel te weinig geld is om het ook te geven. Ze vragen onze hulp om het toch te krijgen.
Wat als de kinderrechten niet gerespecteerd worden?
Wetten, decreten en regels moeten rekening houden met de rechten van kinderen en jongeren. Maar ook alle volwassenen moeten kinderrechten respecteren. Als dat niet gebeurt, kunnen kinderen en jongeren aankloppen bij het Kinderrechtencommissariaat. Wij waken over de toepassing en uitvoering van het Kinderrechtenverdrag. Daarom zijn wij ook de organisatie waar je terechtkan met klachten over schendingen van kinderrechten. Wij onderzoeken die klachten en geven advies aan de overheid over hoe het beter kan met de kinderrechten.
Wat kan je doen als je een probleem hebt met een contract of een transfer in je sportclub?
Om lid te worden van een sportclub moet je een contract afsluiten. Je wettige vertegenwoordiger, meestal je ouders, moet dat contract mee ondertekenen. Het contract regelt de modaliteiten om te kunnen overstappen naar een andere club. Zeker als het om jonge kinderen gaat, krijgen we ethische vragen over die contractuele verbintenis en het gedwongen karakter ervan.
Wat zijn je rechten als niet-begeleide buitenlandse minderjarige?
Zowel overheidsinstanties als privépersonen kunnen je aanmelden bij de Dienst Voogdij. Als je voldoet aan de voorwaarden, krijg je een voogd. Bij twijfel over je leeftijd kan dat wel pas na een medische test.
Kan een school weigeren om je in te schrijven?
Je ouders mogen kiezen naar welke school je gaat. Vanaf 12 jaar kiezen ze in overleg met jou. Maar soms lukt het niet om een inschrijving te krijgen in de school van je eerste voorkeur, door plaatstekort in de hele gemeente of regio. Of doordat veel ouders of leerlingen dezelfde voorkeuren hebben. Sommige scholen moeten dan leerlingen weigeren. Maar de toewijzing van de plaatsen moet natuurlijk wel op een faire en heldere manier gebeuren.
Mag je je mening geven bij de familierechter over de verblijfs- en omgangsregeling?
Ja, dat mag. Vanaf 12 jaar moet de familierechter je uitnodigen.
Kan je alleen gaan wonen als er thuis te veel problemen zijn?
Zonder toestemming van je ouders kan je niet alleen gaan wonen. Tot 18 jaar staan jongeren namelijk onder het ouderlijk gezag van hun ouders. Maar soms zijn er thuissituaties die voor jongeren niet meer leefbaar zijn. Daarvoor zijn er andere oplossingen.