Voorstel van decreet justitiehuizen is gemiste kans voor minderjarigen
In januari 2018 werd het voorstel van decreet over de justitiehuizen en juridische eerstelijnsbijstand ingediend in het Vlaams Parlement. Door de zesde staatshervorming werden de gemeenschappen bevoegd voor de organisatie, de werking en de opdrachten van de justitiehuizen, zodat één en ander decretaal verankerd moet worden.
Het Kinderrechtencommissariaat betreurt dat er geen enkele focus ligt op de minderjarige. De minderjarige is onzichtbaar als het gaat over de juridische eerstelijnsbijstand en geen betrokken partij als het gaat over het uitvoeren van de burgerrechtelijke opdrachten. Toch is de invloed op het leven van de minderjarige niet gering.
Het Kinderrechtencommissariaat geeft dan ook aanbevelingen en bijsturingen om ook de positie van kinderen en jongeren in het ontwerp van decreet een plaats te geven.
Het Kinderrechtencommissariaat vraagt:
- Organiseer gespecialiseerde, toegankelijke juridische eerstelijnsbijstand voor minderjarigen door per arrondissement een loket juridische eerstelijnshulp te installeren.
- Professionaliseer de uitvoering van de burgerrechtelijke opdrachten
- Uniformiseer de werkwijze bij burgerrechtelijke opdrachten over de gerechtelijke arrondissementen heen zodat kinderen kunnen rekenen op een gelijke behandeling.
- Plaats de positie van het kind centraal bij de uitvoering van élke burgerrechtelijke opdracht en veranker dat in een protocol dat geldt voor alle arrondissementen. Herdefinieer daarom ook het maatschappelijk onderzoek, zodat er vanuit de positie van het kind wordt vertrokken.
- Bepaal dat er minstens vier gesprekken tussen de justitieassistent en de kinderen moeten zijn.
- Ga zorgzaam om met verslagen en adviezen van justitieassistenten en betrek de kinderen. Hou rekening met de loyauteit van het kind naar beide ouders. Staat de mening en de gevoelens van de kinderen er volgens hen juist in? Laat kinderen ook het verslag aanvullen en hun visie erop geven.
- Informeer kinderen op maat over het maatschappelijk onderzoek en voorzie een centraal meldpunt als ze klachten hebben.
- Een goed maatschappelijk onderzoek bevat objectieve informatie waarop de rechter zijn beslissing over de verblijfsregeling van een kind baseert. Daarom pleiten we ervoor om de taak van informatieoverdracht te behouden.
- Doorverwijzen naar gespecialiseerde diensten tijdens het maatschappelijk onderzoek behoort zeker tot de taak van de justitie assistent. Eens het eindverslag van het maatschappelijk onderzoek aan de rechtbank werd overgemaakt, vinden we het zinvol dat de rechter de justitieassistent kan mandateren voor het opvolgen van de hulp, met het oog op een evaluatieverslag. Oordelen of dit al dan niet nodig is, behoort toe aan de rechter.
- Geef de justitieassistent toegang tot het dossier van de minderjarige op de jeugdrechtbank, zodat de familierechter - net als de jeugdrechter - over alle informatie beschikt als hij beslist over ouderlijk gezag en verblijfsregeling. Creëer een wettelijk kader die deze informatiedeling – en casus overleg – mogelijk maakt.
- Zorg dat kruisbestuiving tussen expertise van de justitieassistent en deze van de consulent bij de jeugdrechtbank mogelijk is.
Bekijk de tekst
Bezorgd
We bezorgden dit advies op 24 januari 2019 aan de Vlaamse volksvertegenwoordigers van het Vlaams Parlement en de bevoegde minister.